تفاوت برنج نیم دانه و برنج سرلاشه چیست؟

بسیاری از افراد، به اشتباه سرلاشه را یک برند تولید کننده برنج می دانند، در حالی که اینگونه نیست. برنج سرلاشه یا برنج نیم دانه از هر نوع برنجی می توانند باشند و تفاوت ظاهری کمی با دانه برنج سالم دارند. تفاوت برنج نیم دانه و برنج سرلاشه با برنج سالم در قد و اندازه برنج است. برنج سرلاشه هم اندازه برنج سالم است، با این تفاوت که نوک برنج تحت تاثیر عوامل طبیعی یا طی فرآیند سورتینگ، دچار شکستگی شده است. برنج نیم دانه نیز همانطور که از نام آن پیداست، قد آن نصف یک دانه برنج سالم است و برای پخت غذاهای بسیاری مناسب است. اگر می خواهید بدانید تفاوت برنج نیم دانه و برنج سرلاشه چیست و موارد مصرف هر کدام از آن ها چیست، در ادامه این مقاله از برنجکده همراه ما باشید.

تفاوت برنج نیم دانه با برنج سرلاشه

در یک بررسی و نگاه کلی انواع برنج از لحاظ اندازه و شکل ظاهری به سه دسته دانه، نیم دانه و سرلاشه تقسیم می شوند. در این بخش از مطلب، تعریف کامل و دقیقی از هر سه نوع برنج را خدمت شما عزیزان ارائه می دهیم.

• برنج دانه: برنج دانه برنجی بوده که بعد از برداشت و شالیکوبی به صورت کاملا درسته و سالم است.
• برنج نیم دانه: برنج نیم دانه برنجی بوده که از نظر بافت و شکل ظاهری نصف است.
• برنج سرلاشه: برنج سرلاشه برنجی است که از نیم دانه بزرگتر و از دانه برنج کوچک تر و سرشکسته (اصطلاحا به آن نوک پریده هم می گویند) است.

دلایل تبدیل برنج دانه به نیم دانه و سرلاشه

از دلایل بسیار مهم که باعث تبدیل دانه برنج به نیم دانه و سرلاشه می شود، ضعیف و شکننده بودن نوع برنج، وجود آفت در ساختار دانه های برنج و یا ضعف و خرابی دستگاه های شالیکوبی است. پس از برداشت برنج و جداسازی شلتوک آن را با دستگاه های مخصوصی به نام بوجار که شامل یک کاردک می شود خشک و سفید کرده که در این بین بر اثر فرآیند سایش، برخی از دانه های برنج که از مقاومت کمتری برخوردار هستند دچار شکستگی می شوند. بعد از این مرحله برنج را الک کرده تا برنج دانه از نیم دانه جدا شود و در آخرین مرحله برنج نیم دانه را الک نموده تا دانه های ریزتر که به آن "شه" گفته می شود از آن جدا گردیده و در نهایت برنج سرلاشه باقی بماند.
معمولا برنج نیم دانه از لحاظ شکل ظاهری نصف یا کمتر از نصف است و برای طبخ غذاهایی مانند شیر برنج، فرنی، شله زرد، آش و سوپ به دلیل قیمت پایین و مقرون به صرفه بودن به کار می رود.
از طرفی چون می توان این گونه برنج ها را آرد نمود از آرد برنج آن ها در پخت نان لواش، کیک و شیرینی استفاده می شود. به برنجی که از نیم دانه بزرگتر و از دانه برنج کوچک تر است، سر لاشه گفته می شود. هر دو این برنج ها، یعنی نیم دانه و سرلاشه در عطر و طعم و نوع پخت هیچ تفاوتی با  با دانه برنج سالم نداشته و نحوه طبخ آن ها نیز یکسان است.
همانطور که گفتیم، تفاوت برنج نیم دانه و سر لاشه فقط در سایز و انداره شان بوده و در ضمن به علت اندازه کوچکتر، هضم بهتر و سریع تری دارند. به طور معمول مقاومت برنج طارم هاشمی در زمان خشک، سفید کردن و شالیکوبی نسبت به سایر برنج ها کمتر بوده و به همین دلیل برنج نیم دانه و سرلاشه، اغلب از این نوع برنج ها تهیه می گردد. نکته مهم در شناسایی و تمایز بین برنج نیم دانه و سرلاشه در شکل ظاهری آنهاست؛ چرا که در هر دو برنج نیم دانه و سرلاشه به مقدار کمی برنج سالم یا همان دانه برنج وجود دارد.

عوامل شکسته شدن برنج

برخی از عوامل باعث شکسته شدن، سایش و تبدیل دانه برنج به نیم دانه و سرلاشه می شوند که از جمله این عوامل می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. شرایط آب و هوایی
   در برخی از موارد، در مرحله رسیدن و برداشت برنج تغییرات جوی مانند بارندگی شدید، وقوع تگرگ، سرما و گرمای شدید و وزش تند باد باعث شکستگی، پوک شدن و تغییرات محسوس در کیفیت برنج می گردد.
2. حمله آفات
   حمله آفات یکی از دلایل دیگری است که باعث می شود تا دانه های برنج مقاوت خود را از دست داده و شکننده شوند.

در ادامه مقاله به برخی دیگر از عواملی که باعث شکست شدن برنج می گردد اشاره می کنیم.

• عدم نظارت بر کیفیت دستگاه های برداشت و شالیکوبی
• نبود نظارت صحیح بر چگونگی حمل و نقل برنج
• عدم آگاهی و نظارت کافی بر نحوه نگهداری و انبار برنج
• عدم استفاده از کود و سم مناسب و نیز حاصل خیز و مناسب نبودن خاک برای کشت برنج
• عدم مهارت، یادگیری صحیح و اصولی اپراتور برای کار با دستگاه های شالیکوبی و همچنین فرسودگی و خرابی این دستگاه ها

برنج نیم دانه چیست؟

برنج نیم دانه اصطلاحی است که برای نوعی از برنج استفاده می‌شود که دانه‌ های آن نسبت به برنج های سالم کوتاه تر هستند. این نوع برنج بیشتر در مناطق شمالی ایران کشت شده و مصرف می‌ شود. برنج نیم دانه ویژگی ‌های مخصوص به خود را دارد که شامل موارد زیر می ‌شود:

1. طعم خوب
   برنج نیم دانه از طعم مطلوب و خوشمزه ‌ای برخوردار است که مصرف کنندگان زیادی را جذب می ‌کند. از این برنج برای پخت دمپخت های عدس و ماش استفاده می شود.
2. کیفیت بالا 
   اگرچه برنج نیم دانه اندازه کوچکتری نسبت به برنج سالم دارد، اما این نوع برنج به عنوان یکی از برنج‌ های با کیفیت بالا شناخته می ‌شود و در مقایسه با برنج های هندی و پاکستانی، از طعم و عطر بهتری برخوردار است.
3. سرشار از مواد مغذی
   برنج نیم دانه حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین‌ ها، مواد معدنی و فیبر است که برای سلامتی بدن انسان حائز اهمیت است.
4. قابلیت پخت آسان
   این نوع برنج زمان پخت کمتری نسبت به برنج سالم و سرلاشه دارد و راحت ‌تر پخته می ‌شود؛ همچنین قدرت جذب طعم و ادویه ‌ها را دارد.

از برنج نیم دانه برای پخت چه غذاهایی استفاده می ‌شود؟

برنج نیم دانه برای پخت غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می‌ گیرد و در آشپزی ایرانی بسیار محبوب است. می‌ توانید از برنج نیم دانه برای طبخ غذاهای مختلفی استفاده کنید، به عنوان مثال:

1. آبگوشت: غذای محبوب آبگوشت نیز برای داشتن لعاب بیشتر، معمولاً با استفاده از برنج نیم دانه آماده می ‌شود.
2. سوپ و آش: برنج نیم دانه می‌تواند به سوپ ‌ها و آش ‌های مختلف عطر و طعم ویژه ‌ای بدهد.
3. دم‌پخت: از برنج نیم دانه برای طبخ غذاهای دم ‌پختی مانند کته گوجه و عدس پلو نیز استفاده می‌ شود.

برنج سرلاشه چیست؟

برنج سرلاشه یک نوع برنج خاص است که در ایران و برخی کشورهای اطراف شناخته شده است. برنج سر لاشه از برنج نیم دانه بلندتر بوده و نوک آن پریده است. ویژگی‌های برجسته برنج سرلاشه شامل موارد زیر است:

1. طعم خاص
   برنج سرلاشه طعم خاص و ویژه‌ای دارد که برای بسیاری از افراد جذاب است.
2. دانه‌ های بلند
   دانه ‌های بلندتر نسبت به برنج نیم دانه یکی دیگر از ویژگی های برنج سرلاشه است.
3. طعم و عطر خوب
   طعم و عطر خوب در زمان پخت و آماده سازی باعث محبوبیت بیشتر برنج سرلاشه شده است.

برنج سرلاشه به دلیل ویژگی‌های خاص و طعم مطبوعی که دارد، مورد توجه طرفداران خاص خود قرار دارد.

از برنج سرلاشه برای پخت چه غذاهایی استفاده می شود؟

با برنج سرلاشه می ‌توان انواع غذاهای خوشمزه و متنوع را پخت که این نوع برنج به آن‌ ها طعم و اصالتی ویژه می ‌بخشد. برخی از غذاهایی که می‌توانید با برنج سرلاشه پخت عبارتند از:

1. دلمه: از برنج سرلاشه برای پخت دلمه استفاده می شود. این نوع برنج اندازه مناسبی برای ترکیب با مواد دیگر دلمه دارد.
2. انواع حلیم: برای پخت انواع حلیم (مثل حلیم بادمجان و حلیم گندم) و غذاهایی که میکس می شوند، از برنج سرلاشه استفاده می شود.
3. آش شله قلمکار: پخت آش شله قلمکار نیز با برنج سرلاشه طعم و عطر ویژه ای دارد.
4. کوفته: برنج های نیم دانه و سرلاشه به دلیل پخت راحت تر، سریع تر نرم می شوند و به همین دلیل در پخت کوفته به کار می روند.

جمع بندی

با توجه به توضیحاتی که تاکنون گفته شد، برنج های نرم دانه ریز هستند و در تهیه پلو به کار نمی روند. در برنج های سرلاشه مقدار برنج سالم بیشتر بوده و حدود ده درصد از آن نیم دانه بوده و مقدار برنج سالم در سرلاشه بین بیست تا چهل درصد است. همچنین مقدار سایش و پریدگی سردانه برنج در برنج های سرلاشه حدود چهل تا شصت درصد است.
در آخر ذکر این نکته ضروری است که برنج های سرلاشه و نیم دانه از مناطقی که کیفیت کاشت و برداشت برنج در آن ها بسیار بالاست تهیه می گردد. برای تهیه برنج مرغوب باید یا برنج شناس خوبی باشید و یا اینکه از یک سایت معتبر مانند فروشگاه اینترنتی برنجکده خرید نمایید. جهت تهیه انواع برنج با کیفیت و اعلا می توانید به صفحه خرید برنج ایرانی مراجعه فرمایید.